Blijft Erdogan populair nu Turkije junkstatus krijgt van Moody's?
'Het kan me helemaal niets schelen', sprak een gepikeerde Recep Erdogan vorige week donderdag. De Turkse president reageerde in een interview met het financiële persbureau Bloomberg op de geruchten dat kredietbeoordelaar Moody's de financiële positie van zijn land zou afwaarderen naar een zogenoemde junkstatus.
Een dergelijke beoordeling zou serieuze gevolgen hebben voor de economie van Turkije, die sinds de afgeslagen staatsgreep twee maanden geleden toch al de nodige zware klappen heeft moeten verwerken, maar Erdogan wilde niets van de negatieve geluiden weten. 'Ze (de kredietbeoordelaars, red.) zitten fout, en ze doen het opzettelijk. De Turkse economie is sowieso sterk, staat als een huis en dat zal ook zo blijven.'
De zware woorden beletten Moody's niet om vrijdag alsnog de junkstatus aan Turkije toe te kennen. De eerste gevolgen waren meteen zichtbaar: de Turkse beurs kende maandag met ruim 4 procent de grootste daling sinds de dag na de mislukte staatsgreep.
Volgens de Amerikaanse kredietinstantie is het land te afhankelijk van financiering door buitenlandse investeerders, die worden afgeschrikt door de manier waarop Erdogan de nasleep van de mislukte coup afhandelt. Door te tornen aan de onafhankelijkheid van Turkse instituties sijpelt het vertrouwen in Turkije weg, aldus Moody's, dat ook het vervolgen van aan geestelijke Fethulla Gülen gelinkte personen en organisaties noemt als een belemmerende factor voor investeerders.
Nog los van de staatsgreep kent Turkije genoeg andere problemen: het land grenst aan het door oorlog verscheurde Syrië en Irak, huist als gevolg van datzelfde geweld miljoenen oorlogsvluchtelingen, voert strijd met Koerdische opstandelingen en wordt geteisterd door aanslagen. Daarnaast liep de republiek financiële averij door een boycot van Rusland, het gevolg van het neerschieten van een Russisch gevechtsvliegtuig door Turkse F16's in november vorig jaar. Door de boycot bleven de toeristische badplaatsen, die een belangrijk onderdeel van de Turkse economie vormen, maandenlang verstoken van Russische toeristen. Alles bij elkaar werd een negatieve taxatie door Moody's haast onafwendbaar.
Erdogans populariteit
De junkstatus is slecht nieuws voor Erdogan, die eerder werd geconfronteerd met een toekenning van dezelfde status door de collega's van Standard & Poor's. Twee van de drie wereldwijde kredietinstanties - naast Moody's en S&P is het eveneens Amerikaanse Fitch de derde grote speler - hebben de Turkse economie daarmee als zwak beoordeeld. Doordat de meeste grote investeerders, zoals pensioenfondsen, een positieve beoordeling van twee van de drie beoordelaars eisen, wordt het voor Turkije moeilijker om buitenlands geld aan te trekken.
Daar zal het niet bij blijven, denkt Gökçe Çelik. De hoofdeconoom van de Turkse Finansbank in Istanbul voorziet consequenties voor met name het begrotingstekort van Turkije, dat voor 2016 al eerder op een forse 4,5 procent werd geschat door Bloomberg. 'De rente op staatsobligaties zal omhoog moeten, want investeerders willen beloond worden voor het grotere risico dat ze nemen. Daardoor wordt het moeilijker om het tekort op termijn weer terug te dringen.' Ook voor banken en bedrijven wordt het aantrekken van investeringen met de junkstatus geen sinecure, denkt ze. 'Zij krijgen zo, net als de overheid, een steeds grotere schuld bij buitenlandse partijen.'
Maar wat zijn de gevolgen voor de populariteit van Erdogan, die sinds zijn aantreden als leider van van Turkije in 2003 vooral economische bloei heeft meegemaakt? Paul Levin, directeur van het Instituut voor Turkse Studies in Stockholm, voorziet problemen voor de autoritaire president. 'Net als in ieder ander land is politieke populariteit in Turkije nauw verbonden met economische sterkte. Erdogan mag zijn macht na de coup wellicht hebben geconsolideerd, maar ik denk dat het te vroeg is om te zeggen dat de spanningen voorbij zijn.' Dat de Turkse president zegt de junkstatus hem niets doet, maakt op Levin geen indruk. 'Dat hij er zo op reageert, toont juist het tegenovergestelde aan.'
