'Wouter Bos had geen zin vier jaar lang onder vuur te liggen'

Als Bos toen niet zelf was opgestapt, had zijn politieke lot nu aan een zijden draadje gehangen. Hij had al onder vuur gelegen na drie eerdere onderzoeksrapporten. Met de publicatie van het rapport over SNS Reaal zou hem mogelijk de doodssteek zijn toegediend. Hij wordt er daarin van beschuldigd zijn beloften uit 2008 aan de Tweede Kamer niet te zijn nagekomen om schoon schip te maken bij SNS Reaal. Hij zou uiteraard hebben gewezen op de 'onmogelijke positie waarin hij toen verkeerde', maar als hij daarmee was weggekomen, zou hij zwaar beschadigd zijn.

Politieke antenne
Gezien Bos' politieke antenne kan hij in het voorjaar van 2010 al hebben vermoed dat zijn optreden op het hoogtepunt van de crisis niet zo onfeilbaar was als dat na zoveel complimenten leek. En er zou vuile was worden buitengehangen: SP-Kamerlid Jan de Wit had al een eerste onderzoeksrapport klaarliggen en zou ook de parlementaire enquête naar de crisis gaan leiden.

Natuurlijk zei hij in maart 2010 niet te voorvoelen dat hem de zwartepiet van de bankencrisis zou worden toegespeeld. Hij trad formeel terug omdat hij meer aandacht wilde besteden aan zijn gezin. Dat was toen erg cool; Camiel Eurling had vlak daarvoor hetzelfde gedaan. Die werd snel daarna bestuurder bij Air France-KLM, terwijl Bos een half jaar later verkaste naar accountantsgigant KPMG - voor vier dagen per week, om te laten zien dat het hem serieus was met zijn taken als huisvader.

Er waren vanaf het begin complottheorieën waarin de emancipatoire opoffering van Bos een leugentje om bestwil was. De eerste theorie was dat hij klaar zou worden gestoomd om Wellink op te volgen als president van De Nederlandsche Bank. Achteraf zou dat een bijzonder ongelukkige benoeming zijn geweest. Dat besefte Bos ook: 'De toezichthouder loopt altijd achter de feiten aan. Dat kan niet anders. Al was het alleen maar omwille van de personele omvang: tientallen werknemers van DNB staan tegenover duizenden van de banken.'

De tweede theorie was dat uit geheime opiniepeilingen was gebleken dat de PvdA bij de kamerverkiezingen beter af zou zijn met 'grijs en wijs' dan 'fris en fruitig'. 'Een briljante zet. Cohen is een vote getter', zei Hans Wiegel over de wisseling. De VVD-veteraan had echter Mark Rutte over het hoofd gezien.

Cynische theorie
De meest cynische theorie was dat Bos was bezweken voor de verlokkingen van het geld, omdat hij bij KPMG drie keer zo veel ging verdienen. Inmiddels moet hij als voorzitter van VU Medisch Centrum sappelen voor de balkenendenorm.

Er blijft één theorie over. Wouter Bos had toen zijn knopen al geteld en had geen zin vier jaar lang onder vuur te liggen.

Dat was ook beter voor het gezin.

^{Peter de Waard is economieredacteur van de Volkskrant.
Reageren? p.dewaard@volkskrant.nl}