Dit artikel verscheen in De Atlas van de Bijbelse Wereld.
In Genesis wordt Nimrod beschreven als een machtig man, ‘de eerste machthebber op aarde (...), een geweldig jager, door niemand overtroffen’. De oorlogsinspanningen waaraan hij zijn macht ontleende, worden echter niet beschreven. Sommige auteurs beschouwen hem als een van de godheden uit de Mesopotamische mythologie, bijvoorbeeld de oppergod Marduk, die in zeven dagen de aarde schiep; andere zien in hem een verwijzing naar koning Gilgamesj van Soemer.
Babel was niet de enige stad die Nimrod stichtte. Hij had ook een koninkrijk in Sinear, dat volgens de latere profeet Micha Assyrië moest zijn (Micha 5:5). In Genesis wordt ook geïmpliceerd dat Nimrod de stad Akkad en de Soemerische stad Uruk stichtte. Akkad verwijst zeer waarschijnlijk naar de hoofdstad van het Akkadische Rijk, gesticht door koning Sargon (2334-2279 v.C.). In het hedendaagse Irak zijn resten van prehistorische nederzettingen uit deze tijd gevonden.
Een toren die tot de hemel reikte
Het is echter in Babel dat het volgende verhaal in Genesis zich afspeelt. De naam Babel is waarschijnlijk afkomstig van de grote stad Babylon, die in de 19de eeuw v.C. door de Amorieten werd gesticht. Deze bevolkingsgroep kwam oorspronkelijk uit het gebied Syrië-Kanaän.
In deze tijd werd volgens Genesis ‘op de hele aarde één enkele taal gesproken’. De mensen die Babel stichtten, ontwikkelden de technologie om van gebakken klei stenen te maken (Genesis 11:1). Wat moesten ze met deze geweldige uitvinding doen? Wat moesten ze bouwen? Een tempel of een paleis voor de koning?
Net als vele andere naties in de menselijke geschiedenis, zowel antieke als moderne, besloten de inwoners van Babel naar de hemel te willen reiken. Ze zeiden: ‘Laten we een stad bouwen met een toren die tot in de hemel reikt. Dat zal ons beroemd maken’ (Genesis 11:4). Uiteraard bleef dit project niet lang voor God verborgen. Hij daalde af naar de aarde om de stad en de toren te bekijken.
Dit is één volk en ze spreken allemaal een en dezelfde taal, dacht de Heer, en wat ze nu doen is nog maar het begin. In plaats van het enorme bouwwerk te vernietigen, besloot God ‘spraakverwarring onder hen teweeg [te] brengen, zodat ze elkaar niet meer verstaan’ (Genesis 11:6-7). Toen de trotse bouwers niet langer met elkaar konden praten, verlieten zij de stad en verspreidden zich over de wereld. Zoals vaker in de traditie van Genesis heeft de naam Babel een dubbele betekenis: het Akkadische woord bab-li verwijst naar ‘poort van de goden’ en het Hebreeuwse werkwoord balal betekent ‘verwarring zaaien’. Het Nederlandse woord ‘babbelen’ hangt hier ook mee samen.
Het verhaal van de toren van Babel is waarschijnlijk geïnspireerd op de trappiramiden of ziggoerats van Mesopotamië. Het voornaamste doel van deze was het scheppen van afstand tussen de goden en de mens. Deze piramidevormige torens konden een aanzienlijke hoogte bereiken, mogelijk zo'n negentig meter. Hun constructie verschilt echter sterk van die van de Egyptische piramiden. Een van de best bewaarde ziggoerats werd in de jaren twintig van de vorige eeuw gevonden bij opgravingen in Ur door de Britse archeoloog Leonard Woolley.
Dit artikel verscheen in De Atlas van de Bijbelse Wereld.
