'#metoo is begin van nieuwe seksuele revolutie'

Ook in de keuken van BN'er Angela Groothuizen is de hashtag #metoo op dit moment hét gesprek van de dag. ,,We hebben het er sinds de affaire Weinstein al heel vaak over gehad.'' De presentatrice/zangeres die begin jaren 90 in haar pioniersprogramma Seks met Angela al over ongewenste intimiteiten sprak, is zelf vaak genoeg 'prooi' van grijpgrage mannen geweest.

,,In de tijd dat ik bij de Dolly Dots zat, is er van alles gebeurd. Ik herinner me vooral dat ene moment dat er vier mannen de kleedkamer binnenstapten waar ik net in mijn onderbroek stond. Gelukkig kwam mijn broer binnen, anders was het echt foute boel geweest.'' Geweld is haar altijd bespaard gebleven. ,,Ik beet letterlijk van me af, en heb mijn dochters dat ook geleerd. Als je in een enge situatie komt: schreeuw, sla, vecht!''

Waarmee Groothuizen op geen enkele manier wil zeggen dat zij dapper is en anderen niet. ,,Die boodschap wil ik ab-so-luut niet uitdragen, daarom heb ik me tot nu toe stilgehouden. Want er zijn zoveel situaties waarin vrouwen en mannen niks, maar dan ook niks aan dit soort ellende kunnen doen. De slachtoffers hoeven zich nóóit schuldig of vies te voelen: dat moeten de daders.''

Groothuizen heeft goede hoop dat er iets in gang is gezet na de stortvloed aan reacties op de val van Harvey Weinstein, de Amerikaanse regisseur die zich mogelijk decennia aan vrouwen in Hollywood heeft vergrepen. ,,Geweldig dat een paar actrices de moed hebben gehad die man eindelijk aan te pakken en het zo voor anderen makkelijker hebben gemaakt zich uit te spreken.'' Mét, vindt ze, veel dank aan de social media. ,,Vroeger was zo'n beweging moeilijk op gang gekomen. Nu ontstaat er snel een sneeuwbaleffect.''

Ook Willeke Bezemer, de bekende seksuologe en psychologe (Libelle/Ouders van Nu), erkent dat de hashtag een enorme impact heeft gehad, maar ziet de discussie ook wel weer snel uitdoven. ,,Na een reeks onthullingen - en zeker heftige onthullingen - ontstaat altijd een soort verzadiging. Dan heeft iedereen het meestal wel weer met zo'n onderwerp gehad.''

Daarbij zijn de verhalen van mensen als presentator/schrijver Jelle Brandt Corstius - hij onthulde deze week dat hij gedrogeerd seks moest hebben - volgens haar zo ingrijpend dat sommigen zich niet meer 'thuis' voelen in het debat. ,,Die denken: ik heb ook wel eens wat meegemaakt, maar, ach, zo erg was het niet, dus laat ik er maar niet over beginnen.''

In een radicale breuk met het verleden gelooft Bezemer zeker niet. ,,Ik snap dat we dat gevoel door de hausse aan berichten krijgen, maar laten we niet vergeten dat precies één week voor deze discussie losbarstte een schrijfster als Griet Op De Beeck op hoon en scepsis stuitte toen ze over haar incestverleden vertelde en, nee, zo snel verandert onze maatschappij nu ook weer niet.''

Bezemer wil ook af van het idee dat er jaren niks gebeurd is om misstanden tegen te gaan. ,,Het opvallende is juist dat er de afgelopen decennia héél veel in gang is gezet om seksueel geweld en intimidatie te bestrijden. Niet alleen in het strafrecht, waarin ook iets als stalking is opgenomen. Maar ook in de arbo-wetgeving die voor iedere werknemer geldt.''

Ze erkent wel dat die wetten en regels in de praktijk niet altijd wat uithalen. ,,Vrouwen blijken het in de praktijk nog altijd lastig te vinden om iets als seksueel getinte moppen bij hun meerderen aan te kaarten, ook als ze er veel last van hebben.'' Misschien dat zo'n stap door het huidige debat iets makkelijker wordt.

Anders dan Bezemer ziet Maaike Meijer, emeritus-hoogleraar genderstudies (Maastricht University), de stroom aan berichten wel als breekpunt. ,,Hartverwarmend om te zien hoe vrouwen én mannen die slachtoffer geworden zijn nu steun bij elkaar zoeken en zeggen: we pikken het niet meer. Ik voel dat we aan de vooravond van een nieuwe seksuele revolutie staan.''

De eerste seksuele revolutie - die van de jaren 60 en 70 - is volgens Meijer in feite mislukt. ,,Er zijn in die tijd natuurlijk belangrijke stappen gezet - ook voor vrouwen. Anticonceptie, het idee dat je voor seks niet per se getrouwd hoefde te zijn, dat je van seks mocht genieten. Het probleem was alleen dat mannen en vrouwen in die jaren nog helemaal geen gelijke positie hadden: vrouwen waren er vooral voor het gerief van mannen.''

Want daar draait het volgens haar uiteindelijk om: dat er pas een einde aan seksueel geweld en intimidatie komt als vrouwen en mannen gelijkwaardig zijn. ,,Op veel terreinen is de emancipatie al ver: kijk naar hoe de huishoudelijke taken verdeeld zijn. Alleen op het terrein van seks lijkt het alsof mannen - sommigen althans - zich vastklampen aan hun oude machogedrag.''

Meijer ziet dat machogedrag tot haar afgrijzen ook nog overal in de populaire cultuur: in series, films, muziekclips. ,,In bijna elke erotische scène is de man nog altijd de dominante figuur en gaat de seks van boink, boink, boink en klaar.'' Ook op de schoolpleinen ontwaart ze weinig verandering. ,,Soms denk ik zelfs dat de jeugd steeds conservatiever wordt. Zo'n fenomeen als slutshaming: dat is toch ronduit archaïsch? Dat een meisje al een slet is als ze een jongen zoent terwijl jongens alles mogen?''

Haar voorstel: grijp het momentum van #metoo om kinderen en jongeren op een 'totaal andere manier' over seks en intimiteit te onderwijzen. ,,De lessen seksuele voorlichting zijn over het algemeen schrikbarend ouderwets. Meiden en jongens hoeven geen lesje biologie meer. Ze moeten vooral met elkaar in gesprek over wat ze fijn vinden en wat niet. Als ze zó met elkaar kunnen praten, dan is de seksuele revolutie af.''